Edukacja

Data publikacji: 2001

Edukacja


Praca zbiorowa1)

Towarzystwo Polsko-Japońskie, Oddział Wielkopolski1)

Artykuł jest krótkim wprowadzeniem w system edukacji japońskiej.

Japoński system szkolnictwa składa się z pięciu etapów:

1. Przedszkole (3-6 lat)

2. Sześcioletnia szkoła podstawowa (6-12 lat)

3. Trzyletnia szkoła średnia niższego stopnia - tzw. „środkowa” (12-15 lat - odpowiada naszemu gimnazjum)

4. Trzyletnia szkoła średnia wyższego stopnia (15-18 lat)

5. Szkoły wyższe


W odróżnieniu od naszych szkół rok szkolny w Japonii trwa od 1 kwietnia do marca: pierwszy semestr rozpoczyna się w kwietniu i kończy w lipcu, semestr drugi trwa od września do grudnia, a trzeci semestr od stycznia do marca. W ciągu roku szkolnego jest: 40 dni wakacji letnich, 2 tygodnie ferii zimowych w okresie noworocznym i 2 tygodnie ferii wiosennych, na koniec roku szkolnego. Oprócz tego dzieci nie chodzą do szkoły w święta państwowe.

W tygodniu szkolnym nauka zaczyna się w poniedziałek i w większości szkół kończy się koło południa w sobotę. Zajęcia w szkole najczęściej trwają od godziny 8.30 - najpierw odbywa się apel poranny, a potem przed 9:00 rozpoczynają się lekcje. Lekcje trwają 50 minut, a przerwy między każdymi zajęciami 5 minut. Przed południem są 4 lekcje, około godziny 12:30 jest lunch i od 13:00 zaczyna się pierwsza popołudniowa lekcja. Ostania lekcja kończy się około godziny 15:00.

Liczba uczniów w klasie ustalana jest odgórnie według wytycznych Ministerstwa Edukacji i dlatego często dochodzi do takich paradoksów, że np. jedno skrzydło budynku szkolnego zostaje zamknięte, bo jest mało klas, ale za to w każdej klasie jest po 40 dzieci.

Wielu uczniów zostaje jednak w szkole do godziny 17:00-18:00 na zajęciach sportowych i w kółkach zainteresowań.. W szkołach zawsze jest boisko 200 metrowe, 25 metrowy basen pływacki, a w salach gimnastycznych dwa boiska do koszykówki.

Do przedmiotów nauki w szkole podstawowej należą: język japoński, arytmetyka, przyroda, ogólna wiedza o społeczeństwie, wychowanie fizyczne, muzyka, plastyka, zajęcia praktyczno-techniczne. Angielski zaczyna się od pierwszej klasy szkoły średniej niższego stopnia.

Programy szkolne dostosowane są do tzw. średniego poziomu, a uczniowie rozmieszczani w klasach według założenia, że w każdej klasie powinno być trochę niezdolnych, najwięcej średniozdolnych i trochę bardzo zdolnych.

Do największych wydarzeń szkolnych zaliczane są: inauguracja uczniów pierwszych klas, rozgrywki sportowe, olimpiada plastyczna i zakończenie roku szkolnego. Oprócz tego jako zajęcia pozaszkolne organizowane są praktyczne zajęcia z wiedzy o społeczeństwie, krótkie wycieczki oraz kilkudniowe wyjazdy turystyczne.

Uczeń musi zabierać ze sobą do szkoły: tornister, czapkę, tenisówki do chodzenia po szkole, strój gimnastyczny, kąpielówki i inne dodatki określone przez szkołę. Szczególnie ważny jest kolor stroju gimnastycznego i czapki ponieważ dzięki nim wiadomo, z której klasy jest dany uczeń. Każda szkoła określa w regulaminie szkolnym inne kolory czapek i strojów gimnastycznych dla swoich uczniów.

Od szkoły średniej niższego stopnia uczniów obowiązują mundurki uszyte według bardzo ścisłych reguł. Mundurki chłopców są zwykle czarne, z metalowymi guzikami i sztywnymi kołnierzykami; dziewczynki noszą przeważnie granatowe żakiety i plisowane spódniczki. Ostatnio jednak wiele szkół zmienia krój mundurków, tak by uczniowie czuli się w nich swobodniej.. W obrębie jednej szkoły wszyscy noszą takie same mundurki, ale każda szkoła sama określa krój i kolorystykę.

Obowiązkiem uczniów i nauczycieli jest utrzymanie szkoły w czystości. Każdego dnia poświęca się na to trochę czasu. Klasy są podzielone na grupy, które na zmianę sprzątają klasy, korytarze, toalety i inne wspólne pomieszczenia. Niektóre szkoły mają również obsadzone kwiatami ogródki pielęgnowane przez uczniów.

Edukacja jest niezwykle istotna dla Japończyków. Rodzice wydają średnio jedną trzecią swoich zarobków na edukację swoich dzieci. Wszystkie japońskie dzieci w wieku od 6 do 15 lat muszą chodzić do szkoły. Wiele z nich zaczyna naukę wcześniej, w wieku trzech lub czterech lat, kiedy idą do przedszkola. Prawie wszyscy uczą się dłużej, kończąc szkołę w wieku 18 lat. Niemal jedna trzecia idzie do szkoły wyższej.

Niektórzy uczniowie wybierają szkołę średnią wyższego stopnia z dala od domu, bo są zdania, że pewne szkoły są lepsze od innych. Uczeń, który skończy dobrą szkołę średnią, łatwiej zda na dobry uniwersytet, a później nie będzie miał kłopotu ze znalezieniem dobrej pracy. Dlatego do niektórych szkół bardzo trudno jest się dostać. We wszystkich trzeba zdawać egzaminy wstępne, a każda szkoła ma prawo przygotować swoje własne pytania egzaminacyjne.

Większość egzaminów do renomowanych szkół jest bardzo trudna, więc wielu uczniów uczęszcza południami, albo w soboty i niedziele, do specjalnych szkół korepetycyjnych (juku), które przygotowują do zdania egzaminów.


Uniwersyteckie życie

Dla studentów rok nauki zaczyna się w kwietniu i kończy w styczniu lub w lutym. Wakacje zaczynają się zazwyczaj w końcu lipca. Przerwa zimowa przeważnie jest bardzo krótka - 2 lub trzy dni.

Godzina lekcyjna trwa od 90 do 100 minut. Wykłady z danego przedmiotu są zwykle wykładane raz w tygodniu przez cały rok. Egzaminy przeprowadza się zazwyczaj na koniec roku.

Uniwersytety rzadko posiadają akademiki, więc uczniowie zmuszeni są mieszkać w domu, bądź też wynajmują sobie mieszkania. Uniwersytety są płatne, a ceny bardzo wysokie. Najczęściej to rodzice opłacają studia, czasem studenci pracują i zarabiają na siebie. Dostępne są także różnorakie stypendia.

Japoński system szkolny był przez długie lata uważany za jeden z najlepszych na świecie. Dowodem były pierwsze miejsca zajmowane przez japońskich uczniów w międzynarodowych rankingach. Począwszy od lat 90. szkoła japońska weszła jednak w fazę narastających problemów: zobojętniali uczniowie bez pasji poznawczej, nie wykonujący poleceń nauczyciela i nie słuchający tego co mówi, coraz gorsze wyniki rankingów, coraz więcej uczniów wagarujących bądź wręcz odmawiających pójścia do szkoły.

Jednocześnie nie są to szkoły złe - nauczyciele się na ogół starają, szkoły są w większości wolne od narkotyków i wpływów środowisk przestępczych, klasy i korytarze są czyste i zadbane.