Archipelag japoński

Data publikacji: 1995

Archipelag japoński

Praca zbiorowa¹⁾

Towarzystwo Polsko-Japońskie, Oddział Wielkopolski¹⁾

Archipelag Japoński składa się z ok. 3900 wysp. 95,7% jego powierzchni stanowią cztery główne wyspy: Hokkaido, Honshuu, Kyuushuu, Shikoku.

Pozostałe to archipelagi wysp Ryukyu, Okinawa, Sadoshima, Amami o-shima, Tsushima, Awaji-shima, Amakusa-shima-jima, Yaku-shima.

Wszystkie te wyspy dzielą się na 8 regionów: HOKKAIDO, TOHOKU, KANTO, CHUBU, KINKI, CHUGOKU, SHIKOKU oraz KYUSHU, które z kolei dzielą się na 47 prefektur.

Hokkaido

Hokkaido stanowi północną granicę Japonii. Zdominowana przez pasmo górskie Daisetsu i park narodowy, wyspa jest lądem lasów, rzek, skalnych urwisk i rozległych łąk. Od północy i wschodu oblewa ją Morze Ochockie, od zachodu Morze Japońskie, a od południa Pacyfik.

Nieco mniejsza od Irlandii o powierzchnii 83.454 km² i liczbie ludności 5,683 mln, gęstość zaludnienia nie przekracza 71 osób na km² (dane z 2000r.).

Najważniejszym miastem na wyspie jest Sapporo - 1,822 mln mieszkańców. Przed restauracją (rewolucją) Meiji w 1868 roku Hokkaido była znana jako Ezochi - Ziemia Ezo. Wyspę zamieszkiwało kaukazoidalne plemię Ajnów. W okresie shogunatu Edo po raz pierwszy podniesiono problem północnych granic Japonii. Rosyjsko-Japoński trakt o przyjaźni z 1855 roku zakładał, że Wyspy Kurylskie na północ od wyspy Urup (łącznie z tą wyspą) mają należeć do Rosji, a położone w południowej części, łącznie z Etorofu (Iturup), do Japonii. Japończycy i Rosjanie mogli osiedlać się na Sachalinie, ale po restauracji Meiji rząd Japonii zrezygnował z tej możliwości i skoncentrował się na rozwoju Hokkaido. Układ z 1875 roku formalnie rozwiązał tę kwestię, przyznając Sachalin Rosji, a wszystkie Wyspy Kurylskie, wraz z prawem połowu na północnych wodach, Japonii. Po II wojnie światowej ZSRR zajął jednak Etorofu, Kunashiri, Shikotan oraz grupę wysp Habomai i po dziś dzień sprawuje nad nimi kontrolę, mimo iż rząd japoński domaga się zwrotu wysp i przywrócenia prawa połowu na okolicznych wodach.

Honsiu, Honshu, dawniej Hondo

Największa wyspa w archipelagu Wysp Japońskich pod względem obszaru dorównuje Wielkiej Brytanii, lecz jest gęściej od niej zaludniona (409 osób na km²) - 231.081 km² powierzchnii, 94,592 mln ludności.

Północna część Honsiu, zwana Tohoku, składa się z trzech łańcuchów górskich, biegnących z północy na południe. Centralne położenie zajmuje najwyższy z nich - góry Ou.

Środkiem Honsiu przebiega pas obniżeń tektonicznych, podzielony pagórkowatymi zrębami na szereg odrębnych kotlin. Największe wśród nich to Omi, z największym w Japonii jeziorem Biwa oraz Kyoto i Nara.

Obszar dna kotlin środkowej części Honsiu jest bardzo aktywny sejsmicznie i wulkanicznie. W jego obrębie wznosi się szereg aktywnych i wygasłych wulkanów, m.in. najwyższa góra Japonii Fuji-san (3776 m n.p.m.).

Na zachód od uskoku ograniczającego wielki rów tektoniczny znajdują się trzy łańcuchy górskie, zwane Alpami Japońskimi. Na zachód od Alp Japońskich Honsiu zwęża się do najmniejszej swej szerokości i dzieli na dwa górzyste półwyspy: Chugoku i Kii. Honsiu jest obszarem aktywnym sejsmicznie i wulkanicznie.

Główne miasta na Honsiu: Tokyo, Osaka, Nagoya, Yokohama, Kyoto, Kobe, Kitakyushu, Sendai.

W skład Honshu wchodzą regiony:

TOHOKU (północno-wschodnia część Honsiu) składa się z prefektur: Aomori, Iwate, Akita, Yamagata, Miyagi i Fukushima.

KANTO (dosłownie: „na wschód od bariery”), obejmuje siedem otaczających Tokyo prefektur: Kanagawa, Miasto Tokyo, Saitama, Gumma, Tochigi, Ibarki i Chiba.

CHUBU obejmuje prefektury: Niigata, Toyama, Ishikawa, Fukui, Gifu, Nagano, Yamanashi, Shizuoka, Aichi.

KINKI to prefektury: Mie, Shiga, Kyoto, Hyogo, Osaka, Nara, Wakayama.

CHUGOKU stanowią następujące prefektury: Tottori, Okayama, Hiroshima, Shimane, Yamaguchi

Kiusiu, Kyushu

Jedna z największych wysp Japonii, oblewana wodami: Pacyfiku (od wschodu), Morza Wschodniochińskiego (od zachodu), Cieśniny Koreańskiej (od północnego zachodu) i Wewnętrznego Morza Japońskiego (od północnego wschodu). Nazwa Kyushu oznacza "dziewięć prowincji", które stanowiły administracyjną strukturę wyspy. Obecnie w skład wyspy wchodzą następujące prefektury: Fukuoka, Oita, Miyuzaki, Kumamoto, Saga, Nagasaki, Kagoshima.

Powierzchnia 42.168 km², długość 340 km, maksymalna szerokość ok. 190 km. Rozwinięta linia brzegowa.

Na Kyushu stykają się dwie jednostki tektoniczne - łuk japoński i łuk kurylski. Wyspa przecięta jest uskokiem tektonicznym, stąd obszar jest aktywny sejsmicznie (częste trzęsienia ziemi, liczne czynne wulkany). Obszar wyżynno-górzysty (do 1788 m n.p.m., wulkan Kuju), niziny towarzyszą wybrzeżom. Klimat podzwrotnikowy monsunowy. Gęsta sieć krótkich, ale zasobnych w wodę rzek. Lasy pokrywają 60% powierzchni. Bogata fauna: niedźwiedź tybetański, makak japoński, jeleń wschodni.

Kyushu jest gęsto zaludnione - 14,764 mln osób. Główne miasta: Oita, Fukuoka, Kagoshima, Miyazaki, Kumamoto, Nagasaki, Sasebo. Ludność zajmuje się rolnictwem (uprawa ryżu, pszenicy, tytoniu, batatów, herbaty), rybołówstwem, hodowlą (bydło, jedwabniki). Przemysł wydobywczy (węgiel kamienny, cyna, cynk i ołów, złoto) i przetwórczy koncentruje się głównie w północno-zachodniej części wyspy. Kiusiu ma dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną, z Honsiu łączy ją most i tunele podmorskie.

Shikoku

Nazwa wyspy wywodzi się od czterech prowincji: Sanuki (Kagawa), Awa (Tokushima), Tosa (Kochi), Iyo (Ehime). Powierzchnia 18.788 km², 4,154 mln mieszkańców. Shikoku pokryta jest w większej części górami, za wyjątkiem równin położonych wzdłuż wybrzeża Morza Wewnętrznego (Seto) i Pacyfiku.

Największe miasta to: Kochi, Matsuyama, Tokushima, Uwajima.

Okinawa

Największa wyspa w łańcuchu Riukiu o powierzchni 2.272 km² ma 140 km długości i 3-19 km szerokości. Dzięki podzwrotnikowemu klimatowi na Okinawie nie ma zim. Położone między Japonią i Chinami wyspy Okinawa utrzymywały kontakt z oboma sąsiadami. Od 1609 r. ród Shimazu z Satsuma władał Okinawą i eksploatował lokalne uprawy trzciny cukrowej, którą później po przetworzeniu na cukier sprzedawano z zyskiem w Osace. Po 1868 r. władzę nad królestwem Riukiu przejął rząd Meiji. Kres chińskim roszczeniom terytorialnym wobec Ryukiu położyła wojna chińsko-japońska (1894-95). Japonia sprawowała władzę nad Okinawą do II wojny światowej, po której wyspą zarządzali Amerykanie. Okinawa wróciła do Japonii w 1972 r.