Geografia Japonii - krótka charakterystyka

Data publikacji: 2003

Geografia Japonii - krótka charakterystyka

Praca zbiorowa¹⁾

Towarzystwo Polsko-Japońskie, Oddział Wielkopolski¹⁾

Honsiu, Honshu, dawniej Hondo

Największa wyspa w archipelagu Wysp Japońskich pod względem obszaru dorównuje Wielkiej Brytanii, lecz jest gęściej od niej zaludniona (409 osób na km2) - 231.081 km2 powierzchnii, 94,592 mln ludności. Północna część Honsiu, zwana Tohoku, składa się z trzech łańcuchów górskich, biegnących z północy na południe. Centralne położenie zajmuje najwyższy z nich - góry Ou. Środkiem Honsiu przebiega pas obniżeń tektonicznych, podzielony pagórkowatymi zrębami na szereg odrębnych kotlin. Największe wśród nich to Omi, z największym w Japonii jeziorem Biwa oraz Kyoto i Nara. Obszar dna kotlin środkowej części Honsiu jest bardzo aktywny sejsmicznie i wulkanicznie. W jego obrębie wznosi się szereg aktywnych i wygasłych wulkanów, m.in. najwyższa góra Japonii Fuji-san (3776 m n.p.m.).

Na zachód od uskoku ograniczającego wielki rów tektoniczny znajdują się trzy łańcuchy górskie, zwane Alpami Japońskimi. Na zachód od Alp Japońskich Honsiu zwęża się do najmniejszej swej szerokości i dzieli na dwa górzyste półwyspy: Chugoku i Kii. Honsiu jest obszarem aktywnym sejsmicznie i wulkanicznie. Główne miasta na Honsiu: Tokyo, Osaka, Nagoya, Yokohama, Kyoto, Kobe, Kitakyushu, Sendai.

W skład Honshu wchodzą regiony: TOHOKU (północno-wschodnia część Honsiu) składa się z prefektur: Aomori, Iwate, Akita, Yamagata, Miyagi i Fukushima. KANTO (dosłownie: " na wschód od bariery"), obejmuje siedem otaczających Tokyo prefektur: Kanagawa, Miasto Tokyo, Saitama, Gumma, Tochigi, Ibarki i Chiba. CHUBU obejmuje prefektury: Niigata, Toyama, Ishikawa, Fukui, Gifu, Nagano, Yamanashi, Shizuoka, Aichi. KINKI to prefektury: Mie, Shiga, Kyoto, Hyogo, Osaka, Nara, Wakayama. CHUGOKU stanowią następujące prefektury: Tottori, Okayama, Hiroshima, Shimane, Yamaguchi

Kiusiu, Kyushu

Jedna z największych wysp Japonii, oblewana wodami: Pacyfiku (od wschodu), Morza Wschodniochińskiego (od zachodu), Cieśniny Koreańskiej (od północnego zachodu) i Wewnętrznego Morza Japońskiego (od północnego wschodu). Nazwa Kyushu oznacza "dziewięć prowincji", które stanowiły administracyjną strukturę wyspy. Obecnie w skład wyspy wchodzą następujące prefektury: Fukuoka, Oita, Miyuzaki, Kumamoto, Saga, Nagasaki, Kagoshima. Powierzchnia 42.168 km2, długość 340 km, maksymalna szerokość ok. 190 km. Rozwinięta linia brzegowa. Na Kyushu stykają się dwie jednostki tektoniczne - łuk japoński i łuk kurylski. Wyspa przecięta jest uskokiem tektonicznym, stąd obszar jest aktywny sejsmicznie (częste trzęsienia ziemi, liczne czynne wulkany). Obszar wyżynno-górzysty (do 1788 m n.p.m., wulkan Kuju), niziny towarzyszą wybrzeżom. Klimat podzwrotnikowy monsunowy. Gęsta sieć krótkich, ale zasobnych w wodę rzek. Lasy pokrywają 60% powierzchni. Bogata fauna: niedźwiedź tybetański, makak japoński, jeleń wschodni.

Kyushu jest gęsto zaludnione - 14,764 mln osób. Główne miasta: Oita, Fukuoka, Kagoshima, Miyazaki, Kumamoto, Nagasaki, Sasebo. Ludność zajmuje się rolnictwem (uprawa ryżu, pszenicy, tytoniu, batatów, herbaty), rybołówstwem, hodowlą (bydło, jedwabniki). Przemysł wydobywczy (węgiel kamienny, cyna, cynk i ołów, złoto) i przetwórczy koncentruje się głównie w północno-zachodniej części wyspy. Kiusiu ma dobrze rozwiniętą sieć komunikacyjną, z Honsiu łączy ją most i tunele podmorskie.

Shikoku

Nazwa wyspy wywodzi się od czterech prowincji: Sanuki (Kagawa), Awa (Tokushima), Tosa (Kochi), Iyo (Ehime). Powierzchnia 18.788 km2, 4,154 mln mieszkańców. Shikoku pokryta jest w większej części górami, za wyjątkiem równin położonych wzdłuż wybrzeża Morza Wewnętrznego (Seto) i Pacyfiku. Największe miasta to: Kochi, Matsuyama, Tokushima, Uwajima.

Okinawa

Największa wyspa w łańcuchu Riukiu o powierzchnii 2.272 km2 ma 140 km długości i 3-19 km szerokości. Dzięki podzwrotnikowemu klimatowi na Okinawie nie ma zim. Położone między Japonią i Chinami wyspy Okinawa utrzymywały kontakt z oboma sąsiadami. Od 1609 r. ród Shimazu z Satsuma władał Okinawą i eksploatował lokalne uprawy trzciny cukrowej, którą później po przetworzeniu na cukier sprzedawano z zyskiem w Osace. Po 1868 r. władzę nad królestwem Riukiu przejął rząd Meiji. Kres chińskim roszczeniom terytorialnym wobec Ryukiu położyła wojna chińsko-japońska (1894-95). Japonia sprawowała władzę nad Okinawą do II wojny światowej, po której wyspą zarządzali Amerykanie. Okinawa wróciła do Japonii w 1972 r.

2. Klimat

Klimat jest bardzo zróżnicowany.

Archipelag japoński rozciąga się łukiem od 20°25' do 45°33' szerokości geograficznej północnej. Japonia leży w północnowschodniej strefie występowania monsunów, które docierają tu z Korei, Chin i Indii. Temperatura na północy wynosi latem ok. 20°C, natomiast zimy są bardzo śnieżne i mroźne, a temperatury spadają do ok. -40°C. Południe kraju jest dużo cieplejsze ok. 30°C w lecie i ok. 15°C w zimie.

W Japonii są cztery pory roku. Wilgotne i gorące lato rozpoczyna się w połowie lipca. Bezpośrednio poprzedza je pora deszczowa, która trwa około jednego miesiąca i nie występuje jedynie na wyspie Hokkaido, położonej najbardziej na północ kraju.

Pora zimowa w Japonii jest zróżnicowana w poszczególnych częściach kraju. Na obszarach położonych od strony Pacyfiku występuje wiele słonecznych i ciepłych dni. Za to na Hokkaido zimy są bardzo mroźne. W górach zimą jest bardzo dużo śniegu. Obfitość śniegu pozwala na uprawianie sportów zimowych.

Wiosna i jesień w Japonii są najpiękniejszymi i najbardziej kolorowymi porami roku (wiosną jest różowo od kwitnących wiśni, a jesienią kraj pokrywają czerwono-brunatne liście klonów). Jesień przynosi ze sobą tajfuny charakteryzujące się ulewnymi deszczami oraz porywistymi wiatrami. Tokio położone jest na tej samej szerokości co Ateny i Los Angeles. Zimy w stolicy Japonii są łagodne o niskiej wilgotności powietrza i rzadkich opadach śniegu, lata są gorące i bardzo wilgotne. Zróżnicowany klimat, obfitujący w deszcze sprzyja występowaniu dużych obszarów leśnych oraz bogatej roślinności na terenie całego kraju.

3. Gospodarka

Wstęp

Japonia jest krajem plasującym się w czołówce państw wysoko rozwiniętych gospodarczo, osiągającym wartość produktu krajowego brutto drugą pod względem wielkości w świecie. Od 1986 roku Japonia posiada najwyższy wskaźnik produktu narodowego brutto na jednego mieszkańca. Około 90% Japończyków uważa się za przedstawicieli klasy średniej, a japońscy pracownicy należą do najlepiej opłacanych na świecie. Japońska gospodarka znajduje się na etapie zaawansowanej industrializacji, działającej w warunkach masowego przepływu informacji i wysoko rozwiniętej sieci transportu. Duży udział w produkcie narodowym brutto stanowi sektor produkcji i usług takich jak transport, handel hurtowy i detaliczny oraz bankowość. Największy udział w produkcji krajowej ma przemysł samochodowy, przemysł elektryczny i elektroniczny, w których są stosowane najnowsze technologie produkcji. Kraj posiada bardzo niewielkie, choć zróżnicowane złoża surowców naturalnych. Istotne z punktu widzenia gospodarki narodowej są złoża rud cynku, ołowiu oraz miedzi. Ze względu na trudne warunki wydobycia i związane z tym wysokie koszty ogranicza się wydobycie węgla kamiennego.

Przemysł

Japoński przemysł przetwórczy zalicza się do najnowocześniejszych i najbardziej wydajnych na świecie. Pod względem potencjału gospodarczego Japonia zajmuje drugą pozycję za Stanami Zjednoczonymi. W 1993 wśród 25 największych przedsiębiorstw przemysłowych świata 6 pochodziło z Japonii. Były to koncerny Toyota, Nissan, Honda (samochodowe), Hitachi (elektroniczny), Matsushita, Toshiba (elektryczne). Ich łączne obroty w 1993 wyniosły 365 mld USD.

Niezwykle silnie rozwinął się japoński przemysł hutnictwa stali, produkujący w 1992 roku 98 132 mln t stali surowej, będący podstawą przemysłu stoczniowego i samochodowego. Głównymi ośrodkami hutniczymi są miasta: Jawata, Amagasaki, Nagoja, Kobe, Kawasaki. Japoński przemysł okrętowy od wielu lat zajmuje przodującą w świecie pozycję, pomimo wyraźnie w tej branży rysującego się trendu spadkowego. Przemysł stoczniowy skoncentrował się w regionie miast: Nagasaki, Sasebo, Nagasu, Osaka, Jokohama, Jokosuka. Japoński przemysł samochodowy, który w 1992 wyprodukował 9374 tys. samochodów osobowych oraz 3106 samochodów ciężarowych i autobusów, zajmował zdecydowanie pierwsze miejsce w świecie. Najważniejsze ośrodki przemysłu samochodowego znajdują się w miastach Toyota, Hiroszima, Szizuoka, Nagoja, Jokosuka, Oppana.

Japonia przoduje w dziedzinie produkcji obrabiarek i robotów przemysłowych. Szczególną renomą cieszy się przemysł elektroniczny, optyczny i mechaniki precyzyjnej. Ponad połowa komputerów produkowanych na świecie pochodzi z Japonii. Zasłużone uznanie, ze względu na swą wysoką jakość, zdobyły japońskie aparaty fotograficzne, zegarki, lornetki, maszyny do szycia. W Japonii produkuje się szereg urządzeń przemysłowych powszechnego użytku, m.in.: telewizory, radia, pralki, lodówki. Niezwykle dobrze rozwinęły się zakłady branży chemicznej, głównie przemysł petrochemiczny i produkcja nawozów sztucznych. Waga przemysłu włókienniczego w gospodarce narodowej kraju w ciągu ostatnich dziesięcioleci relatywnie zmalała, choć Japonia pozostaje nadal znaczącym eksporterem wyrobów włókienniczych.

Charakterystyczną cechą przemysłu japońskiego jest koncentracja jego najważniejszych ośrodków wzdłuż wybrzeża i wokół największych ośrodków miejskich. Znaczna część japońskiego potencjału przemysłowego skupiła się w 4 rejonach: Tokio-Jokohama, Osaka-Kobe, Nagoja i na północy wyspy Kiusiu.

Rolnictwo

Również gospodarka rolna kraju stoi na bardzo wysokim poziomie. Pomimo ograniczonego areału ziem uprawnych, kraj w 75% jest samowystarczalny żywnościowo. Korzystny klimat pozwala na uzyskanie dwóch zbiorów w ciągu roku. Do najważniejszych roślin uprawnych należy ryż, pszenica, jęczmień oraz owoce, jarzyny i ziemniaki. Gospodarka hodowlana, ograniczona niewielkimi obszarami łąk i pastwisk, ma zdecydowanie drugorzędne znaczenie. Niedobór białka zwierzęcego równoważy w Japonii bardzo dobrze rozwinięte rybołówstwo, które w znacznej mierze uzupełnia bilans żywnościowy kraju. Największe porty rybackie znajdują się w Hakodate i Shimonoseki. Dochód narodowy w 1999 wynosił 23 400 USD na 1 mieszkańca. Średnia stopa inflacji w latach 1980-1992: 1,5%, 1999: -0,8%.

Handel

Do największych partnerów handlowych kraju należą: Stany Zjednoczone, Chiny, Tajwan, Indonezja, Hongkong, Korea Południowa, Niemcy. Obroty z zagranicą w 1992 wynosiły: import - 306 mld USD, eksport - 413 mld USD.

Źródła ilustracji

1. Strona w Wikipedii poświęcona Japonii, adres: http://en.wikipedia.org/wiki/Japan